Απελευθερωτικές Δομές: συμπεριλαμβάνουμε και απελευθερώνουμε τους πάντες, εντός και εκτός σχολείου
Εμείς οι άνθρωποι μαθαίνουμε περισσότερα όταν συμμετέχουμε ενεργά και είναι πιο πιθανό να θέλουμε να συμμετάσχουμε σε κάτι όταν αισθανόμαστε αυτόνομοι, ικανοί και θετικά συνδεδεμένοι με τους γύρω μας (Deci & Ryan).
Πώς μπορείτε να δημιουργήσετε τέτοια περιβάλλοντα;
Στην ενότητα αυτή, θα παρουσιαστούν ειδικά εργαλεία για την οργάνωση της αλληλεπίδρασης στην τάξη, ή σε οποιαδήποτε άλλη ομαδική δραστηριότητα, με ελκυστικό τρόπο που προάγει την συμπερίληψη: οι λεγόμενες Απελευθερωτικές Δομές.
Δεν τους ξέρεις ακόμα (τόσο καλά); Τότε δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο! Ας ξεκινήσουμε!
Ας παρουμε μια ιδέα
Φανταστείτε ότι σχεδιάζετε ένα πρότζεκτ σε συνεργασία με ένα σχολείο σε μια κοντινή πόλη. Σας έχουν προσκαλέσει να το επισκεφθείτε και σας επιτρέπουν να συμμετάσχετε σε δύο μαθήματα με το ίδιο αντικείμενο, τα οποία όμως παραδίδουν διαφορετικοί εκπαιδευτικοί.
Σημειώστε σιωπηλά τις διαφορές μεταξύ των δύο τάξεων.
Όταν τελειώσετε, απαντήστε σε αυτές τις ερωτήσεις: σε ποια τάξη πιστεύετε ότι
- οι δάσκαλοι και οι μαθητές απολαμβάνουν περισσότερο το μάθημα;
- οι μαθητές θα θυμούνται περισσότερο το περιεχόμενο;
- οι μαθητές αισθάνονται υψηλότερο βαθμό αυτονομίας, ικανότητας και κοινωνικής σύνδεσης με τους άλλους;
Έχετε 3 λεπτά για να δώσετε τις προσωπικές σας απαντήσεις σε αυτές τις τρεις ερωτήσεις και να καταγράψετε τα επιχειρήματα που τις εξηγούν.
Όταν τελειώσετε, μοιραστείτε τις σκέψεις σας με το φιλαράκι σας.
Τι θα μάθουμε
Οι ΑΔ (Απελευθερωτικές Δομές) είναι μικροδομές που μαθαίνονται εύκολα και ενισχύουν τον συντονισμό των σχέσεων και την εμπιστοσύνη.
Μια δομή- ένα περιοριστικό πλαίσιο που επιβάλλεται στους συμμετέχοντες - χαρακτηρίζεται από κάποιες σαφείς προδιαγραφές προοδευτικής εξέλιξης από μονάδες σε ζευγάρια, έπειτα σε κουαρτέτα και τελικά σε όλη την ομάδα και προδιαγραφές για τον χρόνο που κατανέμεται σε κάθε κύκλο. Η δομή είναι απελευθερωτική εάν παρέχει τις ίδιες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά να συμμετάσχουν - ως μονάδες, ζευγάρια, κουαρτέτα.
Έτσι, το θέμα είναι να επιλέξουμε τη σωστή δομή για τον σωστό σκοπό!
Γνωρίστε τις 5 διαστάσεις που έχουν όλες οι ΑΔ και τις 10 αρχές που ακολουθούν!
Ας ξεκινήσουμε 1
Μάθετε αυτή την ΑΔ με το φιλαράκι σας και σκεφτείτε έναν συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο μπορείτε να τη δοκιμάσετε τις επόμενες ημέρες με τους μαθητές σας και ίσως και με την ομάδα σας!
Αυθόρμητη Δικτύωση
Γρήγορη ανταλλαγή προκλήσεων και προσδοκιών, δημιουργία νέων συνδέσεων (20‘)
Τι επιτυγχάνεται; Μπορείτε να αξιοποιήσετε μεγάλες ποσότητες περιέργειας και ταλέντου βοηθώντας μια ομάδα να εστιάσει την προσοχή της σε προβλήματα που επιθυμεί να λύσει. Εάν χρησιμοποιηθεί στην αρχή μιας συνεδρίασης εργασίας, καθιερώνεται ένα παραγωγικό μοτίβο συμμετοχής. Μέσα σε 20 λεπτά, με ενδιαφέρουσες ερωτήσεις, μπορούν να δημιουργηθούν χαλαρές μεν αλλά ισχυρές συνδέσεις. Όλοι συμβάλλουν στη διαμόρφωση της εκάστοτε εργασίας, παρατηρώντας μοτίβα μαζί και ανακαλύπτοντας λύσεις.
Πέντε Δομικά Στοιχεία
1. Πρόσκληση που παρέχει δομή
- Κάντε μια ερώτηση που καλεί τους συμμετέχοντες να διαμορφώσουν την αλληλεπίδρασή τους
2. Πώς είναι οργανωμένος ο χώρος και ποια υλικά χρειάζονται
- Ανοιχτός χώρος χωρίς εμπόδια, ώστε οι συμμετέχοντες να μπορούν να σταθούν σε ζευγάρια και να περιπλανηθούν για να βρουν συνεργάτες
3. Πώς κατανέμεται η συμμετοχή
- Όλοι μαζί ταυτόχρονα και με τον ίδιο χρόνο (χωρίς όριο στο μέγεθος της ομάδας)
- Όλοι έχουν ίσες ευκαιρίες να συνεισφέρουν
4. Πώς διαμορφώνονται οι ομάδες
- Ζευγάρια
- Προσκαλέστε τα άτομα να βρουν ξένους ή συμμαθητές που ανήκουν σε ομάδες/παρέες διαφορετικές από τις δικές τους
5. Ακολουθία βημάτων και κατανομή χρόνου
- Σε κάθε γύρο, 2 λεπτά ανά άτομο για να απαντήσει στις ερωτήσεις. 4-5 λεπτά ανά γύρο
- Τρεις γύροι
Συμβουλή: Η έξοδος μιας ομάδας έξω από το συνηθισμένο δωμάτιο αυξάνει τον παράγοντα διασκέδασης
Ας ξεκινήσουμε 2
Και εδώ έχουμε μια άλλη γνωστή ΑΔ. Διαβάστε τη και δείτε πώς θα μπορούσατε να τη δοκιμάσετε…
1-2-4-Όλοι
Ταυτόχρονη συμμετοχή όλων στη δημιουργία ερωτήσεων, ιδεών και προτάσεων (12’)
Τι επιτυγχάνεται;
Μπορείτε να συμπεριλάβετε όλα τα άτομα ταυτόχρονα, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη είναι η ομάδα. Με αυτή τη μέθοδο μπορείτε να δημιουργήσετε έναν ασφαλή χώρο για έκφραση, μειώνοντας τις διαφορές ισχύος. Έτσι, μπορεί να συμμετάσχει κάθε μέλος της ομάδας στην αναζήτηση απαντήσεων. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι ιδέες ανήκουν στους συμμετέχοντες, οπότε απλοποιούνται τα επόμενα βήματα και η εφαρμογή τους.
Πέντε Δομικά Στοιχεία
1. Πρόσκληση που παρέχει δομή
- Κάντε μια ερώτηση με αφορμή την παρουσίαση ενός θέματος ή σχετικά με ένα πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί ή μια πρόταση που πρέπει να υποβληθεί (π.χ. Τι ευκαιρίες βλέπετε ΕΣΕΙΣ για να σημειωθεί πρόοδος σε αυτήν την πρόκληση; Πώς θα χειριζόσασταν αυτήν την κατάσταση; Ποιες ιδέες ή ενέργειες προτείνετε;)
2. Πώς είναι οργανωμένος ο χώρος και ποια υλικά χρειάζονται
- Απεριόριστος αριθμός ομάδων
- Χώρος για τους συμμετέχοντες να εργαστούν πρόσωπο με πρόσωπο σε ζευγάρια και κουαρτέτα
- Καρέκλες και τραπέζια προαιρετικά
- Χαρτί για την καταγραφή παρατηρήσεων και πληροφοριών από τους συμμετέχοντες
3. Πώς κατανέμεται η συμμετοχή
- Συμμετέχουν όλοι στην ομάδα (συνήθως όχι ο διαμεσολαβητής)
- Όλοι έχουν ίσες ευκαιρίες να συνεισφέρουν
4. Πώς διαμορφώνονται οι ομάδες
- Ξεκινούν σε μονάδες, στη συνέχεια σε ζευγάρια, μετά σε κουαρτέτα, και, τέλος, όλοι μαζί ως μια ομάδα
5. Ακολουθία βημάτων και κατανομή χρόνου
- Οι συμμετέχοντες προβληματίζονται ατομικά από μέσα τους σχετικά με μια κοινή πρόκληση, που έχει πλαισιωθεί ως ερώτηση (π.χ. Τι ευκαιρίες βλέπετε ΕΣΕΙΣ για να σημειωθεί πρόοδος σε αυτήν την πρόκληση; Πώς θα χειριζόσασταν αυτήν την κατάσταση; Ποιες ιδέες ή ενέργειες προτείνετε;) 1’
- Παράγετε ιδέες σε ζευγάρια, με βάση τις ιδέες που σκεφτήκατε από μέσα σας. 2’
- Μοιραστείτε και αναπτύξτε ιδέες από το ζευγάρι σας σε κουαρτέτα (παρατηρήστε ομοιότητες και διαφορές). 4’
- Ρωτήστε: «Ποια είναι μια ιδέα που ξεχώρισε στη συζήτησή σας;» Κάθε ομάδα μοιράζεται μια σημαντική ιδέα με όλους (επαναλάβετε τον κύκλο όσες φορές χρειάζεται). 5’
Συμβουλές:
- Πηγαίνετε προοδευτικά με φυσικό τρόπο προς την εύρεση ομοφωνίας ή κοινής κατανόησης
- Προσκαλέστε κάθε ομάδα να μοιραστεί μια πληροφορία, αλλά να μην επαναλάβει πληροφορίες που έχουν ήδη ειπωθεί
- Σημειώστε οπτικά τις πληροφορίες που προκύπτουν από τις ομάδες
Ας το δοκιμάσουμεa 1
Τώρα ήρθε η ώρα να σκεφτούμε ελεύθερα.
Ξεκινώντας από τους στόχους που θέλετε να επιτύχετε με μια συγκεκριμένη ομάδα σε μια συγκεκριμένη ημέρα, μπορείτε να επιλέξετε ελεύθερα μεταξύ των 33 ΑΔ, ή ακόμη και να τις αναμίξετε!
Ας προβληματιστούμε
Οι δύο παραπάνω δραστηριότητες έχουν δοκιμαστεί σε 7 διαφορετικές τάξεις.
Δείτε τα σχόλια των εμπλεκόμενων διαμεσολαβητών και των μαθητών και συζητήστε με το φιλαράκι σας αν πιστεύετε ότι θα λάβετε ή έχετε λάβει με την ομάδα σας παρόμοια αποτελέσματα: